Tài chính toàn diện: Câu chuyện của cơ hội, tiếp cận và thay đổi

Tài chính toàn diện là gì?

Tài chính toàn diện là nỗ lực nhằm giúp mọi cá nhân và doanh nghiệp – bất kể giá trị tài sản hay quy mô – có thể tiếp cận các sản phẩm và dịch vụ tài chính một cách dễ dàng với giá cả phải chăng. Mục tiêu là xóa bỏ rào cản ngăn cản việc tham gia vào hệ thống tài chính, từ đó cải thiện cuộc sống. Khái niệm này còn được gọi là tài chính bao trùm.

Cách tài chính toàn diện hoạt động

Theo Ngân hàng Thế giới (World Bank) tài chính toàn diện “tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc sống hàng ngày và giúp các gia đình, doanh nghiệp lập kế hoạch cho mọi việc, từ các mục tiêu dài hạn đến những tình huống khẩn cấp bất ngờ.” Hơn nữa, Ngân hàng Thế giới bổ sung rằng, “Là những người sở hữu tài khoản, mọi người có nhiều khả năng sử dụng các dịch vụ tài chính khác như tiết kiệm, tín dụng và bảo hiểm, khởi nghiệp và mở rộng kinh doanh, đầu tư vào giáo dục hoặc y tế, quản lý rủi ro và vượt qua các cú sốc tài chính, qua đó có thể cải thiện chất lượng cuộc sống tổng thể.”

Mặc dù các rào cản đối với tài chính toàn diện đã là một vấn đề tồn tại từ lâu nhưng hiện nay đã có nhiều yếu tố đang giúp mở rộng quyền tiếp cận các loại dịch vụ tài chính mà nhiều người tiêu dùng giàu có vẫn coi là điều hiển nhiên.

Ngành tài chính liên tục tìm ra những cách thức mới để cung cấp các sản phẩm và dịch vụ cho dân số toàn cầu, đồng thời thường xuyên tạo ra lợi nhuận trong quá trình này. Chẳng hạn như sự gia tăng sử dụng công nghệ tài chính (hoặc fintech) đã cung cấp những công cụ sáng tạo để giải quyết vấn đề thiếu khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính và đưa ra những cách thức mới để các cá nhân và tổ chức có thể nhận được các dịch vụ cần thiết với chi phí hợp lý.

Các lĩnh vực của tài chính toàn diện

Tài chính toàn diện có thể mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Nhìn chung, tài chính toàn diện có thể đề cập đến nhưng không nhất thiết chỉ giới hạn trong các khái niệm tài chính, kinh tế, hoặc khởi nghiệp sau đây.

1. Giáo dục và kiến thức tài chính

Giáo dục tài chính và kiến thức tài chính đề cập đến việc cung cấp các chương trình giáo dục tài chính giúp trang bị cho các cá nhân những kiến thức và kỹ năng tài chính cơ bản. Điều này giúp họ đưa ra quyết định sáng suốt, lập ngân sách hiệu quả và hiểu được lợi ích của việc sử dụng các dịch vụ tài chính chính thức thay vì phụ thuộc vào các lựa chọn tài chính không chính thức hoặc có thể gây hại. Trong một số trường hợp, các cá nhân đơn giản là không có cơ hội tiếp cận giáo dục phù hợp để học các khái niệm tài chính cơ bản.

2. Dịch vụ ngân hàng tiết kiệm và dễ tiếp cận

Cung cấp các dịch vụ ngân hàng tiết kiệm và dễ tiếp cận đảm bảo rằng những cá nhân không có tài khoản ngân hàng hoặc có tài khoản ngân hàng không đầy đủ có thể tham gia vào hệ thống tài chính chính thức. Việc cung cấp các tài khoản tiết kiệm không phức tạp và các tài khoản giao dịch chi phí thấp giúp thúc đẩy tài chính bao gồm ở cấp độ cơ sở. Điều này khuyến khích việc tiết kiệm tài chính và đảm bảo an ninh tài chính (cả về mặt lý thuyết và thực tế).

3. Sự chênh lệch giới tính

Theo Women’s World Banking, 31% phụ nữ có khả năng cao hơn nam giới trong việc sở hữu tài khoản ngân hàng không hoạt động. Bằng cách tập trung vào các sáng kiến tài chính toàn diện dành riêng cho giới tính, tài chính toàn diện có thể giúp trao quyền cho phụ nữ về mặt kinh tế và thu hẹp khoảng cách giới tính trong các dịch vụ tài chính. Những nỗ lực này bao gồm các sản phẩm tài chính phù hợp với giới tính, các chương trình giáo dục tài chính và các sáng kiến nhằm thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp của phụ nữ.

4. Điểm tín dụng toàn diện

Các chỉ số điểm tín dụng truyền thống có thể khiến những người có lịch sử tín dụng hạn chế bị tách biệt hoặc phân biệt. Tài chính toàn diện nỗ lực tìm kiếm các phương pháp đánh giá điểm tín dụng thay thế, xem xét các nguồn dữ liệu không truyền thống, giúp mở rộng quyền tiếp cận tín dụng cho những người có lịch sử tín dụng hạn chế. Việc đưa vào các yếu tố như thanh toán hóa đơn tiện ích hoặc lịch sử cho thuê trong đánh giá tín dụng giúp nhiều cá nhân có thể tiếp cận tín dụng và các dịch vụ tài chính khác, từ đó thúc đẩy cơ hội tài chính và kinh tế.

5. Bảo vệ người tiêu dùng

Tài chính toàn diện cũng bảo vệ khách hàng trong các doanh nghiệp. Tài chính toàn diện nỗ lực thực hiện các quy định bảo vệ để bảo vệ quyền lợi của những cá nhân dễ bị tổn thất về mặt tài chính. Các khuôn khổ bảo vệ người tiêu dùng mạnh mẽ đảm bảo sự đối xử công bằng, minh bạch về giá cả và hành vi đạo đức của các tổ chức tài chính, từ đó xây dựng lòng tin và sự tự tin vào các dịch vụ tài chính chính thức. Tài chính toàn diện hướng tới việc đảm bảo những người thiếu kiến thức hoặc thông tin về các vấn đề tài chính vẫn có thể tin tưởng vào hệ thống tài chính.

Tầm quan trọng của Tài chính toàn diện

Có nhiều lý do tổng quan giải thích vì sao tài chính toàn diện lại quan trọng. Một số lý do chính bao gồm:

• • Tài chính toàn diện giảm nghèo và bất bình đẳng. Tài chính toàn diện cung cấp cơ hội cho những cá nhân yếu thế và có thu nhập thấp tiếp cận các dịch vụ tài chính chính thức, như tiết kiệm, tín dụng và bảo hiểm. Bằng cách trang bị cho họ các công cụ để quản lý tài chính và đầu tư vào các hoạt động tạo thu nhập, tài chính toàn diện có thể giúp đưa người dân thoát khỏi nghèo đói và giảm bớt sự chênh lệch kinh tế.
  • Tài chính toàn diện thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Một lập luận chung là khi nhiều người có thể tiếp cận các dịch vụ tài chính, họ sẽ có thể tham gia tích cực vào nền kinh tế. Sự gia tăng tài chính toàn diện dẫn đến mức độ tiết kiệm, đầu tư và khởi nghiệp cao hơn, thúc đẩy tăng trưởng và ổn định kinh tế ở cả cộng đồng địa phương và nền kinh tế quốc gia.
  • Tài chính toàn diện thúc đẩy các doanh nghiệp nhỏ. Các doanh nghiệp nhỏ thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng từ các nguồn ngân hàng truyền thống. Tài chính toàn diện, thông qua các mô hình cho vay sáng tạo và nền tảng trực tuyến, có thể cung cấp nguồn tài chính rất cần thiết cho các doanh nhân để phát triển doanh nghiệp của họ.
  • Tài chính toàn diện trao quyền cho các nhóm dân số yếu thế. Ví dụ, các sáng kiến tài chính toàn diện nhắm vào phụ nữ có thể thúc đẩy bình đẳng giới và trao quyền kinh tế cho phụ nữ. Bằng cách cung cấp quyền tiếp cận các dịch vụ tài chính, phụ nữ có thể kiểm soát tài chính của mình nhiều hơn, điều này có thể dẫn đến cơ hội giáo dục tốt hơn, sức khỏe tốt hơn và quyền quyết định lớn hơn trong các gia đình.
  • Tài chính toàn diện thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Tài chính toàn diện thúc đẩy sự đổi mới trong ngành tài chính, dẫn đến sự phát triển của các công nghệ mới và các giải pháp fintech phục vụ nhu cầu của các nhóm dân cư chưa được phục vụ đầy đủ. Những đổi mới này có thể mang lại lợi ích cho hệ sinh thái tài chính rộng lớn hơn và dẫn đến những tiến bộ trong các dịch vụ tài chính.
  • Tài chính toàn diện có thể thúc đẩy số hóa toàn diện. Khi công nghệ đóng vai trò quan trọng trong tài chính toàn diện, việc thúc đẩy quyền tiếp cận các dịch vụ tài chính kỹ thuật số cũng góp phần vào số hóa toàn diện, đảm bảo nhiều người có thể tham gia vào nền kinh tế số.

Tài chính toàn diện và công nghệ

Có vô số cách mà công nghệ có thể và đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tài chính toàn diện. Dưới đây là một số cách mà những đổi mới hiện đại có thể được sử dụng để phục vụ thế giới tốt hơn thông qua các dịch vụ tài chính.

1. Ngân hàng di động:

Các ứng dụng ngân hàng di động cung cấp một loạt các dịch vụ, bao gồm kiểm tra số dư tài khoản, chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, và thậm chí là đăng ký vay vốn. Những ứng dụng này thân thiện với người dùng và có thể truy cập 24/7, cho phép cá nhân thực hiện các giao dịch tài chính một cách thuận tiện ngay trên điện thoại thông minh của mình, mà không cần phải đến các chi nhánh ngân hàng truyền thống.

2. Thanh toán số:

Vào năm 2021, Công ty Bảo hiểm Kí thác Liên bang Mỹ (FDIC) ghi nhận rằng 46,4% các hộ gia đình tại Hoa Kỳ đang sử dụng các dịch vụ thanh toán trực tuyến không thuộc ngân hàng. Các hệ thống thanh toán trực tuyến cung cấp nhiều lựa chọn khác nhau để thực hiện giao dịch không dùng tiền mặt. Ví dụ, ví điện tử cho phép người dùng lưu trữ tiền kỹ thuật số và thanh toán thông qua điện thoại di động. Các phương thức thanh toán không tiếp xúc như công nghệ kết nối không dây tầm ngắn (NFC) và mã QR cũng cho phép thanh toán nhanh chóng và an toàn tại các điểm bán hàng truyền thống. Cả hai giải pháp đều giúp giảm rủi ro mất cắp hoặc thất lạc khi mang theo tiền mặt.

3. Ngân hàng đại lý:

Mô hình ngân hàng đại lý sử dụng công nghệ để trang bị cho các đại lý ngân hàng thiết bị di động và phần mềm chuyên dụng. Các đại lý này đóng vai trò là trung gian, đại diện cho các tổ chức tài chính tại những khu vực hẻo lánh, nơi việc xây dựng chi nhánh vật lý là không khả thi. Họ cung cấp các dịch vụ như mở tài khoản, gửi tiền, rút tiền và chuyển khoản cho những người dân khó tiếp cận với hệ thống ngân hàng truyền thống.

4. Nền tảng cho vay trực tuyến

Các nền tảng cho vay fintech kết nối trực tiếp người vay và người cho vay thông qua các nền tảng trực tuyến. Người vay có thể đăng ký vay vốn, trong khi người cho vay đánh giá khả năng tín dụng dựa trên phân tích dữ liệu và các hệ thống chấm điểm tín dụng thay thế. Điều này giúp đơn giản hóa quy trình cho vay và mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng cho các cá nhân và doanh nghiệp vốn bị các ngân hàng truyền thống bỏ qua hoặc không đủ điều kiện vay theo các tiêu chí truyền thống.

5. Công nghệ Blockchain và tiền ảo

Công nghệ blockchain cung cấp một sổ cái phi tập trung và không thể thay đổi, đảm bảo tính an toàn cho các giao dịch tài chính. Tiền ảo cho phép những người không có tài khoản ngân hàng truyền thống tham gia vào nền kinh tế số, đồng thời mở ra những lựa chọn thay thế tiềm năng cho hệ thống ngân hàng truyền thống. Ở các quốc gia đang phát triển, các giải pháp này có thể được áp dụng để tăng tốc độ giao dịch, đối phó với đồng nội tệ thấp, và nâng cao khả năng tiếp cận hệ thống tài chính chính thức.

6. Ứng dụng giáo dục tài chính

Các ứng dụng và nền tảng giáo dục tài chính trực tuyến cung cấp nội dung tương tác, hấp dẫn nhằm nâng cao kiến thức tài chính cho người dùng. Người dùng có thể truy cập các bài học, công cụ lập ngân sách và thông tin đầu tư để cải thiện sự hiểu biết về các khái niệm tài chính, từ đó đưa ra các quyết định tài chính sáng suốt hơn.

7. Gây quỹ cộng đồng

Tương tự như hình thức cho vay ngang hàng (peer-to-peer lending), gây quỹ cộng đồng cho phép các cá nhân ở những vị trí địa lý khác nhau cùng chung tay hỗ trợ một mục tiêu chung thông qua hình thức đóng góp bằng quyên góp hoặc đầu tư cổ phần. Các nền tảng gây quỹ cộng đồng cho phép cá nhân, các công ty khởi nghiệp và các dự án có tác động xã hội huy động vốn từ một nhóm nhà đầu tư đa dạng. Phương pháp huy động vốn dân chủ hóa này giúp mở rộng khả năng tiếp cận nguồn vốn cho các doanh nhân ít được phục vụ và những sáng kiến có tác động tích cực.

Những thách thức của Tài chính Toàn diện

Việc thúc đẩy tài chính toàn diện luôn phải đối mặt với nhiều trở ngại lâu dài và đáng kể. Trước hết là rào cản lớn về nhận thức và kiến thức liên quan đến các dịch vụ tài chính chính thức. Ở những khu vực nông thôn hoặc vùng sâu vùng xa, người dân có thể hoàn toàn không biết đến sự tồn tại của các sản phẩm hay khái niệm tài chính. Ngoài ra, một số cộng đồng còn có thái độ hoài nghi hoặc thiếu niềm tin vào hệ thống tài chính chính thức. Bên cạnh đó, các chuẩn mực văn hóa và xã hội truyền thống cũng ảnh hưởng mạnh mẽ đến hành vi và quyết định tài chính của người dân.

Các rào cản chính sách và pháp lý cũng có thể làm nản lòng các tổ chức tài chính trong việc phục vụ khách hàng thu nhập thấp hoặc tham gia vào những thị trường chưa được phục vụ đầy đủ. Sự bất bình đẳng về kinh tế – xã hội và giới tính cũng là những yếu tố cản trở tài chính toàn diện, trong đó phụ nữ và các nhóm yếu thế có thể gặp nhiều khó khăn hơn trong việc tiếp cận và kiểm soát các nguồn lực tài chính.

Một vấn đề quan trọng khác là khó có thể giải quyết một vấn đề nếu không thể đo lường đúng mức. Việc thiếu dữ liệu và thông tin thị trường về các nhóm dân số không có tài khoản hoặc ít sử dụng dịch vụ tài chính có thể làm suy giảm hiệu quả của các chiến lược tài chính bao gồm được thiết kế riêng. Bên cạnh đó, các thách thức liên quan đến địa chính trị hoặc xung đột có thể làm gián đoạn cơ sở hạ tầng tài chính và sự ổn định, từ đó hạn chế nghiêm trọng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính tại một số khu vực nhất định.

Cuối cùng, những lo ngại về quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu cũng có thể khiến người dân không sẵn lòng sử dụng các dịch vụ tài chính số, đặc biệt là ở những nơi chưa có khung pháp lý bảo vệ dữ liệu đầy đủ. Trong một số trường hợp, người tiêu dùng có thể tự nguyện hoặc vô thức loại trừ chính mình khỏi hệ thống tài chính – ví dụ, những người không tin tưởng vào dịch vụ số sẽ tự giới hạn bản thân khỏi nhiều cơ hội tài chính nhằm đổi lấy cảm giác kiểm soát và an tâm hơn đối với thông tin cá nhân của mình.

Tài chính toàn diện mang lại lợi ích gì cho nền kinh tế?

Tài chính toàn diện góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua việc khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, gia tăng tiết kiệm và mở rộng cơ hội đầu tư. Khi nhiều người dân có thể tiếp cận dịch vụ tài chính, chi tiêu tiêu dùng và sự phát triển của doanh nghiệp cũng gia tăng, từ đó tạo ra việc làm và nâng cao năng suất lao động. Một nền kinh tế có tính toàn diện về tài chính còn có sức hấp dẫn lớn hơn đối với các nhà đầu tư nước ngoài và hỗ trợ mạnh mẽ cho việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững.

Chính phủ đóng vai trò gì trong việc thúc đẩy Tài chính toàn diện? 

Chính phủ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy tài chính toàn diện thông qua việc xây dựng các chính sách và khuôn khổ pháp lý phù hợp. Họ có thể triển khai các biện pháp nhằm giảm thiểu rào cản, khuyến khích các tổ chức tài chính phục vụ những nhóm dân cư chưa được tiếp cận đầy đủ, đồng thời đầu tư vào các chương trình giáo dục tài chính và hạ tầng kỹ thuật số.

Những rủi ro nào liên quan đến tài chính toàn diện? 

Một số rủi ro có thể phát sinh từ tài chính toàn diện bao gồm tình trạng vay nợ quá mức (over-indebtedness), nguy cơ bị lợi dụng bởi các tổ chức cho vay thiếu đạo đức, và các vấn đề liên quan đến quyền riêng tư dữ liệu khi sử dụng dịch vụ tài chính số. Việc thúc đẩy tài chính toàn diện cần đi kèm với các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng để giảm thiểu những rủi ro này.

 Xu hướng và đổi mới tương lai trong tài chính toàn diện

Tương lai của tài chính toàn diện sẽ được định hình mạnh mẽ bởi những tiến bộ trong công nghệ tài chính (fintech), bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ chuỗi khối (blockchain), và tiền kỹ thuật số. Những đổi mới này hứa hẹn sẽ cải thiện khả năng tiếp cận, tính minh bạch và hiệu quả của các dịch vụ tài chính. Bên cạnh đó, việc gia tăng nhận thức về quyền riêng tư dữ liệu và an ninh thông tin, cùng với sự phát triển trong khuôn khổ pháp lý, sẽ đóng vai trò then chốt trong việc định hướng các sáng kiến tài chính toàn diện trên toàn cầu.

Kết luận

Tài chính toàn diện là quá trình bảo đảm tất cả mọi người – đặc biệt là những nhóm dân cư yếu thế và chưa được phục vụ đầy đủ – đều có thể tiếp cận các dịch vụ tài chính phù hợp và với chi phí hợp lý. Mục tiêu của tài chính toàn diện là trao quyền cho người dân thông qua các công cụ như tài khoản tiết kiệm, tín dụng, bảo hiểm và thanh toán số, từ đó giúp họ tham gia vào hệ thống tài chính chính thức, quản lý tài chính cá nhân hiệu quả và tăng cường khả năng chống chịu về kinh tế.

Nguồn: Investopedia. Thông tin chi tiết, vui lòng xem thêm tại đây.